BELGELERİN ÇOĞALTILMASI VE SUNULMASI :
MİMAR, hazırladığı çizili ve yazılı belgeleri özenle düzenler ve
düzgün, dayanıklı ve
içindekilerin yıpranmasını ve dağılmasını önleyecek dosyalar
içerisinde ve mimar uygun
görürse dijital (sayısal) kayıt araçları ile İŞVEREN / İŞ SAHİBİ’ne
sunar.
PROJELERDE KULLANILACAK ÖLÇEKLER :
MİMAR projelerini düzenlerken aşağıdaki ölçeklerden birisini
kullanır. Projesinin tereddüt
uyandırmayacak şekilde kolay anlaşılmasını sağlayacak ölçeği MİMAR
kendisi seçer.
Projenin plan, kesit ve görünüşlerinin; anlaşma kolaylığı
sağlaması bakımından, aynı ölçekte
olması tercih edilmelidir.
Aşağıda projenin iyi ifade edilebilmesi için plan ve projelerde
kullanılan ölçekler verilmiştir.
Koyu yazılı olanlar en çok kullanılan ölçeklerdir.
Vaziyet Planları : 1/2000 1/1000 1/500
Yerleşim Planları : 1/1000 1/500 1/200
Fikir Projeleri : 1/500 1/200
Ön Projeler : 1/200 1/100 1/50
Uygulama Projeleri : 1/100 1/50
Sistem Detayları : 1/20 1/10 1/5
İmalat Detayları : 1/5 ½ 1/1
VAZİYET PLANLARI : Tasarlanan binanın üzerinde inşa edileceği imar
parselinde ya
da imar adasındaki konumunu ve imar parselinin çevresine ait
bilgileri içeren bu belge
genellikle 1/1000 ölçeğinde imar planı paftalarından
yararlanılarak çizilir. Projenin
büyüklüğüne ve elde edilen bilgi paftalarının ölçeğine göre 1/2000
ve 1/500 ölçekleri
kullanılabilir.
YERLEŞİM PLANLARI : Tasarlanan binanın üzerinde inşa edileceği imar
parselinde ya
da imar adasındaki konumunu ölçülü ve koordinatlı olarak gösteren
bu belge genellikle 1/200
ölçeğinde çizilir. Projenin büyüklüğüne ve elde edilen bilgi
paftalarının ölçeğine göre 1/100
ve 1/500 ölçekleri kullanılabilir.
FİKİR PROJELERİ : Bir binanın fikir projeleri genellikle 1/200
ölçeğinde çizilir.
Ancak, MİMAR isterse 1/100 ya da 1/50 ölçeklerini ya da diğer
uygun gördüğü ölçeği
kullanabilir.
ÖN PROJELER : Bir binanın ön projeleri genellikle 1/100 ölçeğinde
çizilir.
Ancak, içerdiği bilgiler ve çizim tekniği aynı kalmak koşulu ile
MİMAR 1/200 ya da 1/50
ölçeklerini ya da diğer uygun gördüğü ölçeği kullanabilir.
KESİN PROJELER : Bir binanın kesin projeleri genellikle 1/100
ölçeğinde çizilir.
Ancak, içerdiği bilgiler ve çizim tekniği aynı kalmak koşulu ile
MİMAR 1/50 ölçeğini
kullanabilir.
UYGULAMA PROJELERİ: Bir binanın uygulama projeleri genellikle 1/50
ölçeğinde
çizilir. Ancak, içerdiği bilgiler ve çizim tekniği aynı kalmak
koşulu ile MİMAR 1/100
ölçeğini kullanabilir.
SİSTEM DETAYLARI : Sistem Detayları genellikle 1/20 ölçeğinde çizilir.
Ancak,
verilmek istenen bilgiler gerektiriyorsa 1/10 ya da 1/5 ölçekleri
kullanabilir.
İMALAT DETAYLARI : İmalat Detayları genellikle 1/1 ölçeğinde çizilir.
Ancak,
içerdiği bilgiler ve çizim tekniği aynı kalmak koşulu ile MİMAR ½
ya da 1/5 ölçeklerini ya da
diğer uygun gördüğü ölçeği kullanabilir.
ALAN HESAPLARI :
Binaların alanlarının hesaplanmasında farklı yaklaşımlar vardır.
Farklı yaklaşımlar dil
birliğini ortadan kaldırmak ve yanlış anlamalara yol açmaktadır.
Bu kargaşayı ortadan
kaldırmak için alan hesapları aşağıdaki şekilde yapılmalı ve
anlaşılmalıdır.
Bina inşaat alanı = brüt alan = yapı alanı
Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat, çatı arasında yer alan
mekanlar ve ortak alanlar dahil,
yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanıdır.
Emsale dahil ve emsal harici alanların tümü bina inşaat alanı
olarak kabul edilir.
Bina net alanı = Net alan = Net kullanım
alanı
Bina içindeki kullanılan mahallerin her birinin bitmiş duvar
kaplamasından ölçülerek bulunan
alanlarının toplamıdır. 1 m2’den küçük boşluklar düşülmez. Zemine
oturan üstü açık teraslar
hesaplanmaz. Balkonlar ayrıca hesaplanır ve tamamı alana dahil
edilir. Kapı açıklıkları alana
dahil edilir. gömme dolapların düşey düzlemdeki alanları ayrıca
hesaplanır ve gösterilir.
Emsale dahil alan :
İmar planı hükümlerine göre (E=Emsal) ya da (K.A.K.S. = Kat Alanı
Kat Sayısı) uygulaması
olan imar parsellerinde, parsel alanına göre (E) ya da (K.A.K.S.)
değerinin çarpılması ile
bulunan, bina Emsal alanıdır.
İlgili yapının tabi olduğu farklı bir yönetmelik yoksa, Kat Alanı
Kat Sayısı (K.A.K.S) (Emsal)
tanımından : Yapının bütün katlardaki alanları toplamının parsel
alanına oranından elde edilen
sayıdır. Katlar alanı; bodrum kat, asma kat, çekme ve çatı katı ve
kapalı çıkmalar dahil
kullanılabilen bütün katların, ışıklıklar çıktıktan sonraki
alanları toplamıdır. Açık çıkmalar, iç
yüksekliği 1.80 m.’yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği
tesisat galerileri ve katları,
ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için otopark olarak
kullanılan bölüm ve katlar,
yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük,
sığınak, su deposu ve hidrofor bu
alana katılmazlar. Kullanılabilen katlar deyiminden; konut,
işyeri, eğlenme ve dinlenme
yerleri gibi oturmaya, çalışmaya, eğlenmeye ve dinlenmeye ayrılmak
üzere yapılan bölümler
ile bunlara hizmet veren depo ve benzeri alanlar anlaşılır.
Emsal harici alan :
Emsale dahil alan dışında inşa edilmesine ve kullanılmasına izin
verilen (Açık çıkmalar, iç
yüksekliği 1.80 m’yi aşmayan ve yalnızca tesisatın geçirildiği
tesisat galerileri ve katları,
ticari amacı olmayan ve yapının kendi ihtiyacı için otopark olarak
kullanılan bölüm ve katlar,
yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kömürlük,
sığınak, su deposu ve hidrofor,
ışıklık ve hava bacaları vb. gibi) alanlardır.
PROJELERİN İÇERECEĞİ BİLGİLER VE ÇİZİM
STANDARTLARI :
MİMARİ PROJELERİN DÜZENLENMESİNDE BÜTÜN İŞ
AŞAMALARINDA
UYULACAK KURALLAR :
a) Planlar, her paftada aynı bakış yönünde yerleştirilir. Seçilen
koordinat sistemi, mimari,
statik ve tesisat projelerinde aynen ve aynı yönde kullanılır;
paftalar arasında uyum
sağlanır.
b) Plan paftalarında dış ölçü çizgileri, yapı ölçülerinin kolayca
izlenebilmesini
sağlayacak şekilde, yapı dış yüzüne yakın düzenlenir. İç ölçü
çizgileri, çok sayıda
mahalden geçecek şekilde, kesintisiz bütün plan ya da kesit
boyunca devam ettirilir.
c) Görünüşler, asıl girişin bulunduğu görünüşten başlayarak, saat
yönünde ayrı paftalarda
ya da aynı paftada sıra ile yer alır.
d) Plan, kesit ve görünüşlerde; detaylandırılacak yapı elemanları
ve bölümleri, tip ve
sayılarına göre harf ve numaralandırılır. Bunlar projenin her
safhasında aynen
kullanılır.
e) Yapının esas girişi önündeki tretuvar kotu 0.00 kabul edilerek
bütün kat döşemelerinin
kaba yapı kotları verilir. Yapılar birden fazla ise, her bina
girişi önündeki tretuvar kotu
0.00 olarak kabul edilir. plankote veya yol kırmızı kotuna göre,
bina kotları
düzenlenecek zemin kotu ile ilişkilendirilir.
FİKİR PROJESİ AŞAMASINDA PROJELERİN
İÇERECEĞİ BİLGİLER VE ÇİZİM
STANDARTLARI :
Fikir projelerinde ölçü verilmesi zorunluluğu yoktur. Mimar,
fikrini tam olarak ifade etmesi
için gerekli görürse projesini ölçülendirir. Fikir projesi, basit
ön proje niteliğinde olup, mimar
inceleme ve etütlerini bu aşamada somutlar ve sunar.
UYGULAMA PROJE AŞAMASINDA PROJELERİN
İÇERECEĞİ BİLGİLER VE
ÇİZİM STANDARTLARI
VAZİYET PLANI
Üzerinde bina inşaatı yapılacak imar parselinin kent içerisindeki
ya da imar planı sınırları
içerisindeki yerini gösteren plandır. Tasarlanan bina kütlesi dış
konturlarıyla ve yerleşme
planındaki konumuna uygun olarak gösterilir.
a) Vaziyet planında yaya ve taşıt ulaşım aksları, sokak ve cadde
isimleri, toplu taşınım
durak ve istasyon yerleri işaretlenir. Hakim rüzgar, manzara ve
kuzey yönü işaretleri,
aynı yerde toplu olarak gösterilir.
b) Mevcut durum: (yapılar, sınırlar, yollar, yeşil örtü) imar
sınırları önerilen yapı
konumları ve çevre düzenlemeye ait çizgiler farklı teknikte
çizilir. Korunması istenen
bina, yeşil örtü vb. ile önerilen bloklar ve korunmayan kısımlar
belirtilir.
c) Bloklar harflendirilir ve yüksek bloklar, yükseldikçe
kalınlaşan çizgilerle belirtilir.
d) Blokların içine kat adetleri, gabarileri, zemine oturan alanlar
yazılır. Paftanın uygun
bir yerinde toplam inşaat alanı belirtilir.
e) Yapının esas girişi önündeki tretuvar kotu 0.00 kabul edilerek
bütün kat döşemelerinin
kaba yapı kotları verilir. Plan, kesit ve görünüşler bu kota göre
kotlandırılır. 0.00 kotu
altına, plankote kotuna göre değeri yazılır. Böylece, 0.00 kotu
ile plankote röper kotu
bağlanmış olur. Yapılar birden fazla ise, her bina girişi önündeki
tretuvar kotu 0.00
olarak kabul edilir.
f) Binanın önemi gerektiriyorsa çevreyi de içeren, gerektirmiyorsa
arsa içini gösterir en
az iki adet siluet çizilir.
g) Vaziyet planı bütün iş aşamaları için aynı standartta
hazırlanır.
YERLEŞİM PLANI
Ön proje aşamasında düzenlenen yerleşim planı üzerindeki bilgilere
ilave olarak aşağıdaki
bilgilerin de gösterilmesi gerekir.
a) Mevcut durum (bina, sınır, yol yeşil örtü vb.) imar sınırları,
önerilen yapı konumları
ve saha düzenlenmesine ait çizgiler vaziyet planına işlenir.
Korunması istenen ve
korunmayan kısımları farklı çizimlerle gösterilir. Korunmayan
binaların yıkılma
sınırları bloklar üzerinde belirlenir. Mevcuda bitişik ilaveler
yeni blok çizgileri ile
çizilerek vaziyet planında gösterilir.
b) Korunması istenen ve öneri yapıların, yol, yeşil alan, havuz,
pergole vb. bir röpere
bağlanır ve uzaklıkları gösterilir.
c) Mevcut sınırları ve yollara göre büyük farklılık getiren imar
planı uygulaması söz
konusu ise, girişlerin, mevcut yollara göre geçici olarak
kullanılma olanakları vaziyet
planında belirtilir.
d) Binanın önemi gerektiriyorsa çevreyi de içeren, gerektirmiyorsa
parsel sınırlarına
kadar iki kesit ya da siluet çizilir (aynı ölçekte). Fosseptik
yapılacaksa yeri ve ölçüleri
belirlenir.
PLANLAR
a) Bütün kat planları ile benzer kat planları bir çizilir, tekrar
eden katlar için açıklama
yazılır, yığma inşaatlarda temel planı ilave edilir.
b) Taşıyıcı, aks sistemi, statik projeye uygun harf ve sayılarla
(koordinat sistemi
esaslarına göre X ekseni üzerinde harfler, (koordinat sistemi
esaslarına göre X ekseni
üzerinde harfler, ekseni üzerinde sayılar olmak üzere) belirtilir.
c) Dış ölçüler, dıştan bina cephesine doğru; 1.çizgide blok
ölçüsü, 2.çizgide cephe
hareketleri, 3. çizgide taşıyıcı akslar, 4. çizgide doluluk ve
boşluklar olmak üzere
düzenlenir.
d) İç ölçüler, her hacimde enine ve boyuna ikişer ölçü çizgisi
üzerinde gösterilir. Birinci
çizgiler üzerinde hacmin net en ve boyu, ikinci çizgiler üzerinde
kapı, pencere, kolon
vb. elemanların genişlikleri ile duvar üzerindeki yerlerinin komşu
duvarlara
uzaklıkları yazılır.
e) Bloklar, katlar ve katlardaki her mahal kotlandırılır ve mahal
isimleri yazılır.
f) Kat planlarının kesit geçirilen yerlerinde kesit çizgisinin
tümü ve akış yönü gösterilir.
g) Dilatasyonlar ve bacalar her katta gösterilir ve
ölçülendirilir.
h) Modüller, inşai akslar ve kesişme noktaları belirtilir.
i) Taşıyıcı elemanlar (kolon, perde, duvar, pano vb.) ayrı çizim
tekniği ve gerçek
boyutları gösterilir, içleri koyulaştırılır.
j) Pano, camlı bölme, alçak duvar vb. gibi mahal ve bina ayırım
elemanları eksiksiz
gösterilir, şematik açıklamalar yapılır, yükseklikleri yazılır.
k) Mutfak, ofis, laboratuar, çamaşırhane, banyo, wc vb. gibi hacimlerde
bütün tezgahlar,
lavabo, eviye, banyo ve duş tekneleri, pisuvar ve wc taşları
sağlık donatımı ile
doğalgaz kullanımına açık bölgelerde (kombinin yeri) mekanda
ısıtma amaçlı soba
kullanılıyor ise doğalgaz sobasının yeri ve bunların olduğu
mekanlarda bacanın
projelerine ve imalat tariflerine uygun çizilir.
l) Düşey donatımla ilgili borular, kanallar yerlerinde ve
ölçülerinde ve tam adetlerinde
çizilir, şematik olarak kapladıkları alan ölçülendirilerek
verilir. Donatımların, yapının
mimarisini ilgilendiren ısıtıcı, soğutucu, iklimlendirici,
aydınlatıcı, kanal ağzı gibi
cihazları donatım projelerindeki gerçek boyutlarına uygun olarak
ve şematik olarak
çizilir.
m) Varsa döşemelerdeki desenler, eğimler, süzgeç yerleri, döşeme
kaplaması
malzemelerinin derz yerleri belirtilir.
n) Bütün doğramalar detayına uygun ve şematik olarak çizilir,
açılan kanatları belirtilir,
aksları gösteren çizgiler üzerinde en ve yükseklik gösterilir.
o) Tavandaki kirişlerin sarkıntıları, nervür ve kasetler nokta
nokta (ifade edecek kadar)
gösterilir. Betonarme projesindeki ölçüleri yazılır, kolon
isimleri ve ölçüleri yazılır.
p) Esas giriş önü tretuvar kotu 0.00 kabul edilerek, döşemelerdeki
bütün kot farklarına ait
değerler bitmiş ve kaba yapı kotu olarak ayrı ayrı gösterilir.
q) Merdivenler konstrüksiyonlarına uygun olarak çizilir, merdiven
numarası, basamak
adedi, genişlik ve rıht yüksekliği yazılır. Merdiven ve sahanlık
aksını gösteren çizginin
basamakları kestiği noktalar çıkış yönünde numaralanır ve bu çizgi
en son basamakta
ok ucu olarak bitirilir, korkuluklar çizilir, merdiven genişliği
ölçüleri verilir. Başlangıç
ve bitiş noktalarında ve sahanlıklarda kaba ve bitmiş döşeme
kotları verilir.
Rampaların çıkış yönü okları, eğimleri, korkulukları, başlangıç ve
bitiş noktalarının
kaba ve bitmiş döşeme kotları yazılır ve tüm ölçüleri verilir.
r) Asansör, yürüyen merdiven, monşarjlar kapasitelerine ve donatım
projelerine uygun
olarak çizilir.
s) Zemin kat planları da çevre tanzimi (tretuvar, bağlantı
yolları, giriş platoları,
çiçeklikler vb) gerektiği kadar işlenir. Kaba ve bitmiş kotları
verilir, yapı ile ilişkili
olarak ölçülendirilir.
t) Asma tavan yapılması gerekli mahaller belirtilir. Malzemesi
mahal listesinde
gösterilir. Asma tavan kaplaması alt yüzü kotu yazılır.
u) Planın geçtiği düzlem ile tavan arasında kalan imalat nokta
nokta işlenir (saçar, ara
kat, çıkma vb.)
v) Çarpık eğri imalatların gerçek ölçüleri hesaplanarak üzerlerine
yazılır.
w) Çatı planı çizilir. Meyiller, su toplama yerleri, dereler,
tesisat ve asansör çıkıntıları,
bacalar, çatı çıkış delikleri gösterilir ve gerekli kotlar
verilir.
x) Yağmur iniş boruları gerçek boyutlarında çizilir ve ölçüleri
yazılır.
y) Zemin kat planlarında kuranglezlerin görünüşleri
konstrüksiyonlarına uygun çizilir,
ölçülendirilir.
z) Sabit röpere göre tüm kotlamalar bağlanır.
KESİTLER
a) Her bloktan en az iki kesit çizilir. Biri merdivenden, diğeri
yapıda konstrüktif özelliği
olan yerlerden en çok bilgi verecek şekilde geçirilir. Gerektiği
durumlarda kesit sayısı
çoğaltılır.
b) Kesitin geçtiği yerdeki mahallerin kodları ve isimleri yazılır.
c) Yapının strüktürü ile ilgili ve dekoratif elemanları detaylarına
uygun ve şematik olarak
çizilir. Malzeme açılımları yapılır.
d) Bir ölçü çizgisi üzerinde, döşeme üstünden döşeme üstüne, kaba
inşaat kat
yükseklikleri, ikinci bir çizgi üzerinde de, döşeme kaplama
kalınlığı, parapet duvarı,
pencere, kapı ve bölme duvarı yükseklikleri ile lento-tavan
mesafesi, taşıyıcı sistem
kalınlıkları, düşük döşeme yükseklikleri yer alır. Her değişiklik
gösteren mahal için bu
ölçüler ayrıca verilir.
e) Asma tavan yapılan mahallerde, asma tavan içindeki tesisat gerçek
boyutları ile
gösterilir. Asma tavan alt yüzü ile bitmiş döşeme arasındaki net
kat yüksekliği ayrı bir
ölçü çizgisi ile verilir.
f) Parapet-denizlik detaylarına uygun çizilir.
g) Giriş saçakları ve balkonlar; eğimleri, örtü malzeme
açılımları yazılarak sistem ve
imalat detaylarına uygun çizilir.
h) Yol ve tretuvarlar çizilir.
i) Doğal zemin nokta nokta, önerilen zemin devamlı çizgi ile gösterilir
ve her ikisine ait
gerekli kotlandırma eksiksiz yapılır.
j) Cephelerdeki elemanlar, güneş kırıcılar detaylarına uygun olarak
çizilir, malzemeleri
ve kotları yazılıp ölçülendirilir.
k) Cephelerdeki hareketler işlenir, gerekirse not yazılır (pencere
altlarında sıva 3 cm.
içeridedir gibi).
l) Çatı konstrüksiyonu gerçek şekil ve ölçüleri ile detaylarına uygun
olarak çizilir.
Kullanılan bütün malzemelerin isim ve ölçüleri ile derelerin,
mahyaların, asansör ve
diğer çıkıntıların, bacaların kotları ile çatı eğimi yazılır.
m) Kesit düzleminin arkasında kalan ve görünen kısımları,
görünüşlerde istenen hususlara
uygun çizilir.
n) Planlarda görülmeyen ölçüler verilir.
GÖRÜNÜŞLER
a) Planlarda görülmeyen ölçüler verilir.
b) Bütün görünüşler çizilir. Bulundukları düşey düzlemlere göre
farklı çizim tekniği ile
gösterilir.
c) Mimari ile ilgisi olmayan çizgilere yer verilmez.
d) Doğal zemin nokta nokta, önerilen zemin devamlı çizgi ile
gösterilir ve kotlandırılır.
e) Zemin altında kalan yapı kısımlarının dış hatları kesik çizgilerle
belirtilir ve
kotlandırılır.
f) Cepheye arkadan bağlanan bütün duvar ve döşemeler nokta nokta
(ifade edecek kadar)
işlenir.
g) Cephe kaplama malzemesi ve renkler yazılır. Cephelerdeki
hareketler belirtilir,
gerekiyorsa not yazılır.
h) Kapı ve pencere görünüşleri, korkulukları detaylarına uygun olarak
çizilir, kanatlar
işaretlenir.
i) Saçaklar, balkonlar, döşeme, denizlik altı, lento altı, kalkan
duvarları, oluk, mahya,
baca ve çıkıntılarına kot verilir. Plan ve kesitlerde gösterilemeyen
ölçüler yazılır
(saçak kalınlığı, balkon korkuluğu yüksekliği, konsollar vb.).
DETAYLAR
SİSTEM DETAYLARI ÇİZİM STANDARTLARI
a) Her projenin uygulama projesi iş aşamasına geçildiği zaman
ilgili sistem detayları
listesi hazırlanır.
b) Sistem detayının planı, kesiti ve görünüşü aynı ölçekte,
olanaklı ise aynı paftaya
çizilir.
c) Değişik malzeme, imalat ya da yapı elemanlarının tüm birleşme
özellikleri şematik
olarak gösterilir, ayrıntılı imalat detayında verilir.
d) Tüm malzeme isimleri yazılır, malzeme açılımları yapılır.
İMALAT DETAYLARI ÇİZİM STANDARTLARI
Bir imalat detayının hazırlanmasında, herhangi bir yapıda ve
herhangi bir sistem içerisinde
kullanılma olanağı göz önünde tutulur. Detayın ilgili olduğu
imalat dışında başka bir malzeme
ya da imalat ile birleşme şekilleri gösterilmez ya da şematik
olarak gösterilir.
a) Her projenin sistem detayları iş aşamasında geçildiği zaman
ilgili imalat detayları
listesi hazırlanır.
b) İmalat detayının planı, kesit ve görünüşü aynı ölçekte,
olanaklı ise aynı paftaya çizilir.
c) Değişik malzeme, imalat ya da yapı elemanlarının tüm birleşme
özellikleri şematik
olarak gösterilir, ayrıntı imalat detayında verilir.
d) Tüm malzeme isimleri ve açılımları yazılır.
e) Malzeme isimlerinin yanlarına, gerekiyorsa poz no’ları ya da
referans no’ları yazılır.
f) Özelliği olan imalatlar için açıklama notları yazılır.
g) İmalat detaylarının referans numaraları ve bulundukları pafta
numaraları yazılır.
h)
Paftanın köşesine imalatta dikkat edilecek hususlar yazılır.
